آرد ، نان ، كيك و كلوچه ، شيريني و شكلات

بنام خدایی که یادش آرامش بخش دل هاست ...

از زمانی که انسان پا در این کره ی خاکی نهاده است، همواره جست جوی آرامش و خوشبختی و استقرار روحی و روانی بوده و نیل به آرمان برترینها را در حیات وی معنی داده است، حصول این آمال با علم و مال و عقل و جاه و قدرت میسر نیست مگر با یاد خداوند سبحان. 
پیامبر(صلی الله علیه و سلم) فرمود: 
« دسته ای که برای ذکر خدا کنار هم می نشینند، ملائکه ی خدا دور آنان حلقه زده و رحمت آنها را فرا می گیرد و آرامش بر آنان نازل شده و خداوند نیز با آنچه نزد خود دارد، آنان را یاد می کند ». 
انسان باید با قلب و زبان و توأم با خضوع و خشوع در دل، همواره و در هر زمان و مکان و در هر شرایطی، چه در خوشی و چه در فلاکت، خدا را یاد کند؛ بدین سان یاد خدا نفس آدمی را تعالی می بخشد و دل را سرشار از حب الله می کند به گونه ای که این محبت در گفتار نیکو و کردار پسندیده تجلی می یابد.

﴿الذینَ یَذکرونَ اللّهَ قیاماً و قُعُوداً و علی جُنُوبهم و یتفکَّرونَ فِی خَلقِ السَّمواتِ و الأرضِ رَبَّنا ما خَلقتَ هذا باطلاً سُبحانَکَ فَقِنا عذابَ النّارِ ) – سوره آل عمران آیه 191 -
« آنان که خدا را (در همه ی احوال) ایستاده و نشسته و به پهلو آرمیده یاد می کنند و در آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند(که:) پروردگارا، اینها را بیهوده نیافریده ای؛ منزهی تو! پس ما را از عذاب دوزخ در امان بدار ». 

﴿وَ اذکُروا اللّهَ کثیراً لعلَّکُم تُفلِحونَ﴾ - سوره جمعه آیه 10 -
« خدا را بسیار یاد کنید، باشد که شما رستگار گردید ». 

*****
یاد پروردگار برترین عملی است که نفس آدمی را شیفته ی انجام نیکی ها و عبادت ها می کند شیرینی ایمان راستین را بدو می چشاند، بدین ترتیب انسان در راه رضایت الهی گام بر می دارد و سرانجام در سایه ی رحمت الهی به بهشت برین و رضوان جاوید نایل می آید.

﴿ وَ لَذِکرُ اللّهِ أکْبَرُ﴾ _ سوره عنکبوت آیه 45 -
«همانا یاد خدا بالاتر است». 

﴿یُبشِّرهُم رَبُّهم بِرَحمةٍ مِنهُ وَ رِضوانٍ وَ جَنّاتٍ لَهُم فیها نَعیمٌ مُقیمٌ﴾ - سوره توبه آیه 21 - 
«پروردگارشان آنان را از جانب خود، به رحمت و خشنودی و باغ هایی (در بهشت) که در آنها نعتهایی پایدار وجود دارند، مژده می دهد». 

رسول الله(صلی الله علیه و سلم) فرمود: 
« دو کلمه هست که گفتن آنها بر زبان آسان و در ترازوی پاداش، سنگین و محبوب پروردگار رحمان هستند، آن دو کلمه عبارتند از: سبحان الله و بحمده، سبحان الله العظیم».

می توان ذکر را ضد فراموشی و نسیان تعریف کرد؛ به تعبیری دیگر، چنانچه بنده پروردگار خود را یاد نمود بدین معناست که او را از یاد نبرده است و در واقع عصاره ی این ذکر است که بینش و منش فرد را سامان می دهد و بدانها جهت می بخشد و اگر موافق با دعاهای قرآن و سنت باشد به دلیل روحیه ی پیروی از کتاب و سنت، کامل تر و پسندیده تر است. بنابراین ذکر را به دو دسته تقسیم می شود: 
۱) یاد خدا به وسیله ی انجام عبادات: هرگاه بنده، عبادت را خالصانه و مطابق فرموده ی قرآن و رهنمود پیامبر را انجام می دهد، در این صورت خداوند را در عالی ترین شکل ذکر نموده و مداومت بر آن وی را ذاکر می گرداند، در مقابل اگر کسی از فرامین الهی پیروی نکند ذاکر نیست.
۲) یاد خداوند هنگام ارتکاب گناه: به یاد آوردن خدا در هنگام انجام گناه با با قلب و زبان و همراه خشوع و پشیمانی در دل باشد، چه، این عمل موجب می شود تا بنده حلال و حرام، پاک و ناپاک و فضایل و رذایل را از هم باز شناسد؛ ذکر میان انسان و موج سیل آسای گناهان مانعی آهنین ایجاد می کند و چنانچه بنده از گناه دوری گرفت، با این هجرت، فرمانبر راستین پروردگار هستی می شود.

*****
زندگی بشر در مراحل اولیه از چند نیاز ابتدایی چون خوراک و پوشش بیشتر نبود، ولی با پیشرفت دوران، توجه به این نیازها و برتری دادن ماده بر فراماده، سراسر گستره ی زندگانی را دربرگرفت و به عقده و مشکل تبدیل و با نگرانی و پریشان حالی و نبود آرامش همراه شد، زیرا تلاش برای کسب فریبنده ها و متاع های گوناگون حیات را از حرکت بازداشت. 

﴿وَ اضرِبْ لَهُم مثلَ الحَیاةِ الدُّنیا کماءٍ أنزلناهُ مِنَ السَّماءِ فاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الأرضِ فأصْبَحَ هَشیْماً تَذرُوهُ الرِّیاحُ وَ کانَ اللّهُ علی کُلِّ شیءٍ مُقتَدِراً﴾- سوره کهف آیه 45 _
«برای آنان مثال زندگی دنیا را بیان کن که همچون آبی است که از آسمان فرو می فرستیم. سپس گیاهان زمین از آن (سیراب گردند و به سبب آن رشد و نمو تنگاتنگ می کنند) و تو در تو شوند. سپس خشک و پرپر می شود و بادها آنها را پراکنده می سازند! و خداوند بر هر چیزی تواناست». 

*****
جهان کنونی از بیماری های مختلف روانی و روحی همچو افسردگی، اختلال شخصیت، بی هویتی و… نالان است و با وجود پیشرفت همه جانبه ی فرهنگ و تمدن، مشاهده می کنیم که روان پزشکی و روان شناسی از درک و مداوای این گونه بیماری ها ناتوان است؛ پرپیداست که انسان از راه ویروس و باکتری به این بیماری ها مبتلا نمی شود بلکه بر اثر آشفتگی و تیرگی های عصبی پدید می آیند. دو نفر از متخصصان بیماری های روانی در این زمینه چنین تصریح می کنند: 
دکتر بریل فرانسوی می گوید: 
«به درستی، شخص متدین هیچ گاه به بیماری های روحی و روانی مبتلا نمی گردد». 
دیل کارنگی هم می گوید: 
«روانشناسان پی برده اند که ایمان قوی و پایبندی به آیین، عهده دار چیرگی بر مشکلات، نگرانی ها و به هم خوردگی های عصبی است». 
بنابراین دو گفته، روشن می شود که اگر این بلایا از راه میکروب ها و باکتری ها به وجود می آمدند، همه را فرا می گرفت و دیگر لازم نبود میان مؤمن و غیر مؤمن فرق گذاشته شود. 
پریشانی ها و آشفتگی های روانی، حالاتی فیزیولوژیکی هستند که منجر به ضعف جسم و ابتلا به بیماری های گوناگون می شود؛ ناراحتی، بدبینی، نگرانی و نابسامانی انسان را در رویارویی با فشارها ناتوان می آورد و وی را بسان غریقی که غیر از خدا نجات دهنده ای سراغ ندارد، در میان گرداب بازی امواج مشکلات می افکند.

*****
اگر اندکی در آفرینش خود درنگ کرده و همچو آفریده ای به ناتوانی خویشتن لب بگشاییم، بدون تردید درمی یابیم که نیازمند کسی هستیم تا ما را از سختی ها و ناگواری های زندگی برهاند، پرتوهای بیم و نوید و خوشبختی را در درونمان بتاباند، کامیابی و شادکامی را نوید دهد و به سر منزل آرامش و کمال رهنمون شود، چنین امری تنها از راه داشتن زبانی ذاکر و قلبی شاکر که به عشق ذات باری می تپد، امکان پذیر است.

شاید این سئوال به ذهن برسد که چه کسانی دچار این گونه ناراحتی ها می شوند؟ 
برای پاسخ دادن به این پرسش ناگزیر باید حقیقت زیر را بیان کنیم: 
گاهی انسان فردی یا چیزی را بسیار دوست می دارد و به آن اهمیت می دهد و همواره در خلوت فکر خود را بدان مشغول می سازد، چنین حالتی ناشی از کمبود ایمان و نقص در اتصال به معبود است. مادی گرایان و شهوترانان نیز چنین وضعیتی دارند، چه، همیشه درگیر مسایل حیات بوده و خواهان کسب جاه و ثروت و شهرت و… هستند و تمام تلاش آنان در این سرا، فراهم کردن اسباب و وسایل گوناگون زندگی به روش های مختلف است و می پندارند که هدف، وسیله را توجیه می کند؛ از این رو همواره در اضطراب و نابهنجاری روانی به سر می برند. 
خداوند برای این گونه انسان ها و افرادی که از یاد وی غافلند، شیطانی می گمارد که مانند سایه همراه آن هاست و زشتی ها را برایشان زیبا جلوه می دهد و طوری آنان را تحت تأثیر می نهد که جزء لبیک گویی به نداهای شهوانی و شرایط زندگی، هدف و معنایی از حیات نمی بینند.

﴿إنَّ الَّذینَ عندَ ربِّکَ لا یَسْتکبرونَ عَنْ عِبادَتِهِ وَ یُسبِّحَونَهُ وَ له یَسْجُدُونَ ۩ ﴾- سوره اعراف ایه 205- 
«بی گمان کسانی که مقربان پروردگار تو هستند، خویشتن را بزرگتر از آن نمی دانند که به پرستش خدا بپردازند، و بلکه به تسبیح و تقدیس او مشغولند و در برابر او کرنش و سجده می برند ».

﴿وَ مَنْ یَعْشَ عَن ذِکرِ الرَّحمنِ نُقیضُ لَه شیطاناً فَهُو لَه قَرینٌ﴾ - سوره زخرف آیه 36-
«هر کس از یاد خدا غافل و روگردان شود، اهریمنی را مأمور او می سازیم، و چنین اهریمنی همواره همدم وی می گردد(و گمراه و سرگشته اش می سازد)».

*****
و هنگامی که در رویارویی با مشکلات بغرنج به زانو درآمد، به ناچار با آرزوی مرگ و خودکشی خویشتن را به رهایی هدایت می کند. چه بسیار داستان خودکشی شخصیت های مشهور غربی را شنیدیده ایم، افرادی که می پنداشتند خوشی های زندگی، سعادت آنان را تضمین می کند…
باری…این گونه است پایان حیات آنانی که از خدا را فراموش کرده اند… راستی چه فرومایه اند!… 

﴿وَ لا تَکونُوا کالذّینَ نَسوا اللّهَ فأنْساهُم أنفسَهُم أولئکَ هُم الفاسِقُونَ﴾- سوره حشر آیه 19 - 
«و همسان کسانی نباشید که خدا را از یاد بردند، و خدا هم خودشان را از یاد برد! آنان بیرون (از حدود شرایع الهی) و خارج شوندگان (از دائره ی ایمان) هستند».

اما انسان مؤمنی که در همه حال با یاد خدا می زید، اضطراب و نگرانی در قاموس حیات وی معنی ندارد چنین فردی نگران روزی نیست زیرا تنها خداوند را روزی رسان می داند… 

﴿وَ فِی السَّماءِ رِزقُکُم وَ ما تُوعَدونَ﴾- سوره ذاریات آیه 22 - 
«در آسمان، روزی شما است و نیز چیزهایی که بدان وعد و عید داده می شوید».

نگران بیماری و بلا نیست، زیرا به کردار کردگار باور راستین دارد، لذا بسان آینه ای آرامش را بر دل و روان منعکس می کند و در نهایت به خیر و نیکی می رسد .

﴿إنَّما یُوفَّی الصابِرونَ أجرَهُم بِغیرِ حِسابٍ﴾ سوره زمر آیه 10-
«قطعاً به شکیبایان اجر و پاداششان به تمام و کمال و بدون حساب داده می شود». 

مؤمن به حقیقت در می یابد که جزء خداوند نمی تواند آرام بخش قلوب باشد و روانهای رنجیده را سنجیده سازد، از همین رو به احساس آرامش و تکسین دست می یازد و درون را صفا و برون را جلا می دهد…

﴿الذّینَ آمَنُوا وَ تَطمئنَّ قلوبُهُم بِذکرِ اللّهِ ألا بِذکرِ اللّهِ تَطمئنَّ القُلوبُ﴾ سوره رعد آیه 28 - 
«آن کسانی که ایمان می آورند و دلهایشان با یاد خدا آرام سکون و آرامش پیدا می کند. هان! دلها با یاد خدا آرام می گیرند». 

*****
هرگاه پروردگار بدو نعمت بخشید، سپاسگذار است و هرگاه دچار سختی و مصیبت شد، صبر می کند که در هر دو صورت برای وی خیر و نیکی است، بدین ترتیب خوشی و نیکی سرتاسر حیاتش را فرا می گیرد،

از دیدگاه چنین فردی، زندگی دریاست و یاد خدا بمانند کشتی است که به وسیله ی آن دریاپیمایی می کند تا به مغفرت و پاداش الهی دست یابد.

 رسول گرامی(صلی الله علیه و سلم) فرمود: 
«شگفتا از زندگانی مؤمن، تمام حیات وی یکسر خیر و برکت است اگر به رفاه و شادمانی نایل آید، شکرگذاری می کند، و اگر دچار شدت و سختی گردید، صبر پیشه می گیرد؛ بدبن ترتیب در هر دو صورت به خیر و نیکی می رسد».

﴿وَ اذْکُرنَ مَا یُتلی فِی بُیُوتِکُنَّ مِنْ آیاتِ اللّهِ وَ الحِکمةِ إنَّ اللّهَ کانَ لَطیفاً خَبیْراً﴾ - سوره احزاب آیه 35 -
«و آیات خداوند و سخنان حکمت انگیز(پیامبر) را که در منازل شما خوانده می شود (بیاموزید و برای دیگران) یاد کنید. بی گمان خداوند دقیق و آگاه است».

حضرت رسول(صلی الله علیه و سلم)فرمود: 
«گفتن سبحان الله و الحمدلله و لاإله إلاالله و الله أکبر در نزد من از طلوع خورشید محبوب تر است».

از ابوذر غفاری(رضی الله عنه)مروی است که پیامبر(صلی الله علیه و سلم)ارشاد فرمود:
«آیا می خواهی تو را از محبوب ترین سخنها به نزد خداوند، باخبر سازم؟ پسندیده ترین گفتار در نزد خداوند، سبحان الله و بحمده است».

فرجام سخن : 
چاره ی نابسامانی ها و پریشان حالی های مختلف تنها استقرار یاد خدا در جان و دل و رهپویی مسیر اوست، ولی صرف جاری ساختن ذکر بر زبان بسنده نیست، چه بسا افرادی خدا را یاد می کنند واما غرق در دنیای آمال و شهوات هستند، از این رو مقوله ی ذکر امری فراتر از اینهاست؛ ذکر باید از ایمان محکم و ارتباط عمیق انسان با خدا سرچشمه گیرد در این صورت است که به دهان تراوت می بخشد و آرامش و سکنی را به ارمغان می آورد و انسان را منبع نیکی ها و اعمال صالح می گرداند و خشنودی خداوند را در هر دو سرا برای وی تضمین می کند.

از جابربن عبدالله(رضی الله عنه) روایت است که رسول الله(صلی الله علیه و سلم) فرمود:

برترین ذکر، لا إله إلا الله است.

*****
ای بنی آدم… کجایند پدرانت و کجایند زنان و دارایی ها و حشمت و دولتشان… 
تو می دانی که عمرها سپری می شود و دنیا بسر می رسد و تو هر روز مرحله ای از کوچ را طی می کنی…
و این درحالی است که نامه ی اعمالت به اندازه ی دانه خردلی فرونگزارده … وای بر تو چه پاسخ می دهی؟!…
آن روزی که اعضایت علیه تو گواهی می دهند و در تو مقابل علیمی قرار دارد که وسوسه ی قلبت آگاه است… بصیری که خیانت چشمانت را می داند… و سمیعی که لغزش های زبانت را می شنود…
برخیز!… و برای تدبر و فهمی نو در برنامه ی حیات(قرآن) آماده شو و زنگار قلبت را برای تابیدن انوار الهی بزدای… و از یاد دادار روز داوری غافل مباش… 

بار خدایا!… یادت را در جـانـهـایـمان و لحـظـــه لحـظـه ی حـیاتمـان قرار ده…
بار خدایا!… یادت را در رگ هایمان و تپش های قلوبمان قرار بده…
بار خدایا!… یادت را غـذای روح و شـعار زبانمان قرار ده…
بار خدایا!… یادت را پایــان زنـدگانیمان قرار ده…