با سلام به دوستان گرامي در اين پست قصد دارم كه دوست بسيار خوب و مخترع عزيز كشورمان جناب آقاي جفايي را كه مخترع و ابداع كننده نسل جديدي از دستگاه ديوايدر(تقسيم گر خمير) هستند را معرفي و شرح كاملي از دستگاه تقسيم گر ايشان را كه زحمت زيادي براي ساخت آن كشيده اند تا كارايي بسيار بالا و امكانات جالبي در قياس با نمونه هاي خارجي و بعضا داخلي داشته باشد را حضورتان آشنا سازم.
بخش اول
امروزه پيشرفت، توسعه، و حركت به سمت صنعتي شدن فرايندهاي توليد، از مهمترين مسائلي است كه در نگاه كلان، دولتها و در نگاه خرد، سازمانها با آن روبرو هستند. بحث كاهش هزينه و ضايعات، بهبود كيفيت و يكنواختي محصولات به عنوان مباحثي مهم در صنايع توليدي مطرحاند. در اين ميان، توليد نان صنعتي نيز به عنوان يك محصول استراتژيك جايگاه ويژهاي دارد و بهلحاظ ارتباط مستقيم با تغذيه و بهداشت جامعه، يكي از موضوعات مهم در عرصه فناوري بهشمار ميرود. بهترين شيوة توليد نان، پخت نان صنعتي ميباشد كه علاوه بر كيفيت بالا و ماندگاري زياد، كمترين ميزان ضايعات را دارد. در اين ميان، تكنولوژيِ ماشين آلات توليد نان صنعتي، نقش مهمي را ايفا ميكند بهطوريكه تغييرات هرچند كوچك در بهبود تكنولوژي ماشينآلات پخت، نتايج چشمگيري را به دنبال دارد. واضح است كه ابداع و ساخت و قرارگيري يك ابزار جديد در اين راستا، ميتواند تحولي عظيم را در بهبود توليد نان صنعتي و نيل به اهداف فوق، به دنبال داشتهباشد.
ماشينآلات توليد نان، از سالها پيش بصورت محدود و مشخص از كشورهاي خارجي وارد بازار ايران گرديدهاست. تفاوت ميان نحوة توليد نان و فرهنگ مصرف در ايران، نسبت به كشورهاي خارجي، علت محدوديت ورود اينگونه ماشينآلات به بازار داخلي بودهاست؛ بدين معني كه فقط مدلهاي خاصي از اين دستگاه ها در ايران كارايي داشته و توانسته جايگزين نيروي انساني شود. پس از آن، سازندگاني در زمينة توليد همين ماشينآلات - به صورت كپي برداري از نمونههاي اولية خارجي - در داخل كشور شروع به فعاليت نمودهاند و لذا در گذر زمان پيشرفت چنداني حاصل نشده و صرفاً ماشينآلات قديمي، تا حدودي بهينه شده، و بسياري از خلاء هاي موجود به قوت خود باقي ماندهاست. واحدهاي توليد نان فانتزي، معمول ترين توليدكنندگان نيمه صنعتي نان هستند. در اغلب واحدهاي توليد نان، بسياري از مراحل كار كه ميتواند بهوسيلة دستگاه انجام پذيرد، به دلايل ذكرشده، هنوز توسط دست انجام ميشود. يكي از اين مراحل، تقسيم كردن خمير يا اصطلاحاً چانه گيري است. در سيستم رايج، عمل تقسيم خمير به وسيلة دست و بهلحاظ حساسيت و دقت، توسط افرادي با تجربه انجام ميگيرد. با وجود اينكه تا امروز، نمونههاي خارجي دستگاه تقسيمگر خمير بهصورت محدود، توسط شركتهاي مربوط به صنايع پخت وارد بازار ايران گرديده، لذا فاقد كارايي لازم بوده و مورد استقبال قرار نگرفته است.
عمل تقسيم كردن خمير ميتواند به روشهاي متفاوتي انجام پذيرد كه اين روشها كاملاً بستگي به فرايند پخت و نوع محصول توليدي دارند. اصولاً در فرايندهاي توليد نان صنعتي، بهترين روش براي تقسيم خمير، روشي است كه كمترين آسيب را به بافت خمير ميرساند و در طول فرايند تقسيم، خمير را هم نميزند. ماشين هاي تقسيم گر خمير در دنيا، از نظر طرزكار و مكانيزم، بسيار متنوعاند و انواع اين ماشين ها با مكانيزم هاي بسيار متفاوتي كار ميكنند. در اين راستا، مكانيزم هوپر رفت و برگشتي زاويهاي به عنوان يكي از بهترين مكانيزم ها براي دستگاه هاي تقسيم گر خمير شناخته شده و توسط شركتهاي بزرگ سازندة اينگونه ماشينآلات در دنيا - با نام Volumetric Dough Divider - عرضه شدهاست . اما با اين وجود، هنوز نتيجة مطلوب حاصل نشده و اگرچه، ماشينهايي كه با اين مكانيزم كار ميكنند، بر ساير دستگاههاي تقسيمگر برتري دارند، اما باز هم نتوانستهاند به عنوان يك ابزار مناسب و بدون نقص مطرح شوند. ماشينهايي كه با مكانيزم هوپر رفت و برگشتي زاويهاي كار ميكنند، معمولاً به خاطر حساسيت و دقت در ساخت، توسط كشورهاي صنعتي مانند ژاپن، آمريكا، آلمان و برخي كشورهاي اروپايي ساخته ميشوند. سازندگان ديگري نيز در ساير نقاط دنيا (مانند كشور تركيه، چين و تايوان ) مشغول ساخت اين گونه ماشينآلات بهصورت كپيبرداري از نمونههاي معتبر - ولي با كيفيت پايينتر - ميباشند. بخشياز معايب دستگاههاي خارجي ذكر شده به شرح ذيل است:
1. قيمت دستگاه بالا بوده بهطوريكه سود سرماية آن تقريباً معادل نصف دستمزد كارگر است.
2. روغن خوراكي زيادي مصرف ميكند كه مقداري از اين روغن براي روغنكاري سطوح فلزي مرتبط با خمير و مقدار ديگري براي روغنكاري قطعات داخلي دستگاه استفاده ميشود. اين روغن خيلي زود سياه شده و بايد مرتباً عوض شود. ضمن اينكه روغن استفاده شده، ديگر قابل مصرف نبوده و بايد دور ريخته شود.
3. سرعت دستگاه غالبا 40 قطعه در دقيقه و يا كمتر است، كه اين ميزان تقريباً برابر يا كمتر از سرعت دست يك كارگر ماهر است.
4. اين دستگاهها جزئي از يك خط توليد خاصاند و به همين خاطر بازة كاري دستگاه از نظر وزني (حداقل و حداكثر وزن قطعات خمير) پايين است و واحدهايي كه تنوع توليد دارند نميتوانند براي تمام محصولات خود، از اين دستگاهها استفاده كنند.
5. جابجايي دستگاه - به خاطر سنگيني زياد – بسيار مشكل است. اين موضوع باعث دست و پا گير بودن ابزار در محيط كار شده است.
6. ارتفاع نوارنقاله از زمين به اندازهاي نيست كه بتواند چانه را بر روي دستگاه رولكن منتقل كند چرا كه اين دستگاهها براي استقرار در امتداد رولكن طراحي نشدهاند. به همين خاطر بايد آن را روي يك سكو قرار دهند تا نوارنقاله به بالاي دستگاه رولكن برسد.
7. هنگاميكه دستگاه روي سكو قرار ميگيرد، ارتفاع مخزن خمير زياد شده و انداختن خمير به داخل مخزن، مشكل ميباشد.
8. مصرف برق دستگاه بهخاطر وجود سيستمهاي مكانيكي سنگين، زياد و هزينه بَر است و معمولاً بهوسيلة برق سهفاز راهاندازي ميشود.
9. ابعاد دستگاه زياد بوده و سطح قابل توجهي از كارگاه را اشغال ميكند.
10. تنظيمات دستگاه بسيار محدود و به سختي انجام ميشود ( معمولاً با تعويض تسمه ) و فقط چند حالت خاص را دربر ميگيرد بهطوريكه در بسياري موارد نميتوان دستگاه را با شرايط كار تطبيق داد.
11. نوع خمير موجود از نظر تركيبات مواد و ميزان شل ياسفت بودن آن، بايد در محدودة خاصي باشد تا دستگاه بتواند عمل چانهگيري را انجام دهد كه اين محدودة خاص، غالباً با خمير مورد استفاده در ايران مطابقت ندارد. بنا براين بايد نوع خمير مصرفي را - از نظر تركيبات مواد - صرفاً به خاطر كار با اين دستگاه تغيير داد كه اين امر، موجب برهم خوردن روند عادي پخت و تحميل ضرر و زيان مضاعف به استفادهكننده ميشود.
12. در دستگاههاي خارجي موجود ، براي احتراز از چسپيدن خمير به قطعات، بخشي به نام آردپاش تعبيه شدهاست كه آرد را روي نوارنقاله و قطعات خمير ميپاشد تا به اين وسيله مانع چسپيدن خمير به نوارنقاله شود. اين عمل به هيچ عنوان مورد پسند نانوايان نميباشد زيرا وجود آرد در سطح خمير كيفيت نان را تا حد زيادي پايين ميآورد و مخلوط آرد و روغن جدا شده از دستگاه، سطح نوار نقاله را نيز آلوده ميكند.
نمونههاي خارجي، در واقع بخشي از خط توليد تمام اتوماتيك نان در برخي از كشورهاي خارجي بوده و به همين خاطر انعطاف لازم را جهت واحدهاي توليدي داخل كشور ندارند. طراحي اين دستگاهها به بيش از دو قرن پيش برميگردد و از آن زمان تا امروز تغيير چنداني نكرده است.
متخصصين شركت فني مهندسي پايامكانيك آسيا - بر اساس نيازي كه در اين بخش احساس ميشد - گونة جديدي از دستگاههاي تقسيم خمير را طراحي كردهاند كه عاري از كلية معايب ذكر شده بوده و نيز امتيازات منحصر بهفردي را نسبت به تمام نمونههاي خارجي دارا ميباشد. اگرچه اساس كار اين دستگاه نيز، استفاده از مكانيزم هوپر رفت و برگشتي زاويهاي است، اما تفاوتهاي بسياري با نمونههاي فعلي بازار دارد. اين ابداع ميتواند خلاء موجود را پر كند و بهعنوان يك ابزار قابل قبول و ايدهآل مطرح و جايگزين نيروي انساني ( كارگر ) شود.
پايان بخش اول